Endometriozis ve çikolata kisti

Endometriozis, rahmin iç tabakasında bulunan endometrium isimli dokunun, rahim dışında diğer organlarda olmasıdır. En sık yumurtalıkta olur ve endometrioma ismini alır. Bunun dışında rahmin arkasında, bağırsaklarda, karın içi duvarında sık görülmekle birlikte vücudun herhangi bir yerinde olabilir. Rahim dışında büyüyen bu doku aynen rahim iç dokusu gibi hormon uyarılarına cevap verir, adet döneminde olduğu gibi kanamalara neden olur ve buna bağlı olarak şikayetler ortaya çıkabilir.

Çikolata kisti neden olur?

Endometriozisin sebebi net olarak belli değildir. En yaygın inanışta rahimden geriye doğru kanama olması veya karın iç boşluğuna atılan hücrelerden hastalığın gelişmesidir. Ancak başka nedenlerde de oluşabileceği tahmin edilmektedir. Tam nedeni belli değildir.

Endometriozis hangi şikayetlere neden olur?

Endometriozis sıklıkla adet sancısına ve adet dönemi dışında da karın ağrılarına neden olur. Bunların dışında cinsel birleşme esnasında ağrı, makata veya idrar kesesine yansıyan ağrılar veya vücutta bulunduğu bölgeye göre ağrıya neden olabilir.

Endometriozis varlığında gebe kalmak zorlaşır. Bu daha çok hastalığın neden olduğu karın içi yapışıklıklara bağlı gelişir. Özellikle tüpleri ve yumurtalıkları içine alan yapışıklıkların varlığında gebelik elde etme oranı azalmaktadır. Ayrıca çikolata kistler yumurtalık içindeki diğer yumurtalara da bölgesel olarak zarar verebilir.

Endometriozis tanısı nasıl konulur?

Endometriozis tanısı genelde kasık ağrısı veya ilişki esnasında ağrı nedeniyle başvuran hastalarda sık saptanan bir hastalıktır. Yumurtalıkta endometrioma varlığında ultrason veya diğer görüntüleme yöntemleri ile saptanıp tanı konulabilir. Bunun haricinde geçmeyen karın ağrıları nedeniyle yapılan laparoskopide (kapalı ameliyat) endometriozis odaklarının gözle görülmesi ile tanı konulur.

Endometriozis tedavisi nasıl olur?

Endometriozis tedavisi şikayete yönelik yapılmaktadır. Örneğin yumurtalıkta tesadüfi saptanan endometrioma küçükse ve herhangi bir belirti vermiyorsa hasta izleme alınır. Eğer ağrı nedeniyle başvurulmuşsa basamak şeklinde ilaç tedavileri uygulanırken, gebelik düşünülüyorsa cerrahi veya tüp bebek tedavisi gerekebilir.

Ağrı tedavisinde ağrı kesiciler, doğum kontrol hapları veya bazı hormon içeren ilaçlar, hormonlu spiral veya cilt altı implant kullanılmaktadır. Ancak ilaç tedavisi hamile kalmayı planlayan hastalar için uygun olmamaktadır. Hormonal yöntemlerin bir kısmı gebeliği engellerken, diğerleri gebe kalındığı takdirde embriyoyu etkileyebilir.

Endometriozis ameliyatında laparoskopi (kapalı yöntemle ameliyat) tercih edilir. Amaç karın içinde gözlenen tüm endometriozis ile ilişkili dokunun çıkarılması veya yakılarak tahrip edilmesidir. Eğer endometriozise bağlı ağrı çok şiddetli, daha önceden geçirilen ameliyat veya ameliyatlara rağmen sorun çözülememiş ve hastanın çocuk beklentisi yok ise rahim ve yumurtalıkların alınması çözüm olabilir. Ancak bu düzeydeki bir cerrahi işlem sadece belirli şartlarda uygulanmalıdır.

Endometriozis tedavisinde fonksiyonel tıp kullanılır mı?

Endometriozis yumurtalıklarda inflamasyon (yangı) ile seyreden bir hastalıktır. Fonksiyonel tıpta kullanılan antiinflamatuar (yangı baskılayan) bilimsel desteklerle kanıtlanan tedavilerle hastalığın vücutta yarattığı ağrı etkisi azalır. Beslenme, kullanılan bazı antioksidan takviyelerle endometriozis hastaları yaygın olarak fayda görmektedirler.

Endometrioma (çikolata kisti) nedir?

Endometriozis hastalığının yumurtalıkta kist oluşturmasına endometrioma adı verilir. Bu kistlerin içeriği kanla birleşen hücrelerdir ve ameliyat esnasında açıldığında içinden koyu kahverengi çikolata benzeri bir sıvı akar. Çikolata kistleri çok nadiren kansere dönüşür. Bazen çok büyük endometriomalar herhangi bir bulgu vermezken, bazen de kist çok küçük olmasına rağmen şiddetli kasık ağrıları yapabilir.

Endometrioma (çikolata kisti) tedavisi nasıl yapılır?

Çikolata kistlerinin tedavisi aynı endometriozis gibi şikayete yönelik yapılır. Herhangi bir bulgu vermiyorsa ultrason ile boyutu takip altına alınır. Eğer çikolata kistin boyutu 6 cm üzerindeyse ameliyat düşünülebilir. Çikolata kist ameliyatında kist çıkarılırken yumurtalıklara yapışık olduğu için kalan dokular hasar görebilir. Ayrıca ameliyat sonrası karın içi yapışıklıklar meydana gelir. Bu nedenle çok az hastaya ameliyat kararı uygundur. Bunun dışında yine basamak tedavisi olarak ağrı kesiciler, fonksiyonel tıp destekleri ve hormonal yöntemler kistin boyutunu kontrol altına alabilir.

Çikolata kisti ameliyatı oldum, tekrar eder mi?

Endometriozis tekrarlayan bir hastalıktır. Çikolata kistlerinin ameliyat ile çıkarılmasını takip eden 5 yıl içinde %30’un üzerinde yeniden tekrarladığı bilinmektedir. Genç hastalarda ve yaygın hastalığı olan kadınlarda tekrar etme olasılığı daha yüksektir. Bu nedenle ameliyat sonrasında kistlerin veya hastalığın tekrar etmesini önlemek amacıyla doktorunuz bazı ilaçlar verebilir. Bu ilaçlar arasında doğum kontrol hapları, “progesteron” hormonu içeren haplar, iğneleri cilt altı implante veya hormonlu spiral sayılabilir. Bu tür bir tedavi sıklıkla ameliyat sonrası 6 ay ile 1 yıl kadar kullanılır. Ancak gebelik isteyen hastalarda ameliyat sonrasında ilaç tedavisi kullanılmaz.

Çikolata kisti menopoza giren hastalarda tedavi olur. Bir kadının çikolata kist nedeniyle rahim ve yumurtalıkları alınmışsa da hastalığın tekrarlama olasılığı düşüktür. Ancak bu ameliyatlar esnasında tüm odaklar tahrip edilmiş olmalıdır.