İdrar kaçırma tedavisi

Medikal ismi ile ürinar inkontinans, yaygın olarak idrar kaçırma olarak bilinir. İdrar kaçırma toplumda çok yaygın olmakla kadınların %15-20’sinde görülebilir. Kadınların hayatında sosyal ve psikolojik olarak problemler yaratsa da maalesef kadınlar bu problemlerinden dolayı utandıkları için doktora başvurmamaktadır. Genelde ileri yaşta ortaya çıksa da bazen genç kadınlarda da gözlenebilir. İdrar kaçırma günlük aktivitelerinizi etkiliyorsa, idrar kaçırma tedavisi için doktorunuza görünmekten çekinmeyin.

İdrar kaçırmanın tipleri var mıdır?

İdrar kaçırmanın farklı şekilde gözlenebilir ve her idrar kaçırmanın sebebi ve tedavisi farklıdır.

Stres idrar kaçırma – Bu tip idrar kaçırma kadınlarda sık görülmektedir. Genelde dinlenme halinde bir sıkıntı yaşamazken, öksürük, hapşırık, gülme gibi batın içi basıncının arttığı durumlarda idrar kaçırma olur.

Urge idrar kaçırma – Bu tip idrar kaçırmada ise ani sıkışma hissi izlenir. Kişi aniden çok idrara sıkışır acil tuvalete gitme isteği olur. Bu dönemde idrar kaçırabilir. Normal şartlarda günde 8 kereye ve gece 1 kereye kadar idrara çıkmak normal olarak kabul edilir.

Karışık tip idrar kaçırma – Hem stres tip, hem de urge tipi idrar kaçırma bir arada gözlenir.

Taşma tipi idrar kaçırma – Mesanenin tamamen dolduğu durumlarda oluşur. Mesane kapasitesinin üzerinde idrar ile dolarsa, taşma tipinde idrar kaçırma gözlenebilir.

İdrar kaçırma tanısı nasıl konulur?

İdrar kaçırmanın tipi asıl olarak hasta öyküsü ile konulur. Bundan yola çıkarak doktorunuz ek testler isteyebilir. Örneğin hasta aslında sıkışıklık tarifliyor olabilir ancak idrar çıkışı normal olabilir. Tam tersi kadın günlük işemesini alışkanlık olarak normal değerlendirse de sık idrara çıkıyor olabilir. Bu durumu objektif değerlendirmek için işeme günlüğü tutulabilir. İşeme günlüğünde günlük sıvı alımı, idrar çıkışı, idrar kaçağı tipleri not edilir.

İdrar yolu enfeksiyonları idrar kaçırmaya sebebiyet verebilir. Bu yüzden aslında ilk aşama olarak idrar ve idrar kültürü testleri yapılır. Antibiyoterapi sonrası şikayetler tekrar değerlendirilir ve bazı kadınlarda sadece bu basit önlemle bile idrar kaçırma sorunu çözülebilir.

Tam tanı konulamayan hastalarda ürodinamik test istenebilir. Bu testte idrar kesesinin kapasitesi, idrar gelme hissinin hangi hacimde olduğu, idrar boşaltılmasının tam olup olmadığı tespit edilir. Ürodinami testi ameliyat düşünülen veya daha önce ameliyat olan hastalarda genelde tercih edilir.

İdrar kaçırma sorunu olan hastalar ne yapabilir?

İdrar kaçırması olan hastalarda ilk yapılması gereken yatmadan veya seyahate çıkmadan önce sıvı kısıtlanması yapılmasıdır. Ancak bu günlük tüketilen miktarın azaltılması değil, hemen yatmadan veya yolculuğa çıkmadan önce su, çay, kahve, yeşil çay gibi içeceklerin daha az tüketilmesidir. Günlük su alımı 2-2,5 litre altına düştüğünde ise idrar yolu enfeksiyonları meydana gelmekte, bu durum da yine idrar kaçırmaya sebebiyet vermektedir.

Su tüketimi dışında bazı yiyecek ve içecekler şikayetleri arttırabilir. Özellikle alkol, kafein, baharatlı yiyecek ve asidik içecekler bu şikayetlere sebep olabilir. Ayrıca aşırı kilo ve kontrolsüz şeker hastalığında idrar kaçırma çok daha sık izlenir. Yine kabızlık idrar kaçırma problemini arttıran sorunlar arasındadır. Kronik kabızlığınız varsa mutlaka doktora başvurmanız önerilir.

İdrar kaçırmanın azaltılması için hastaların uygulayabileceği egzersizler ile pelvik kaslar güçlendirilir ve idrar kaçırma azaltılabilir. Bu egzersizlerden biri Kegel egzersizi, diğeri mesane jimnastiğidir.

Kegel egzersizi: Bu egzersizlerde amaç pelvik kasları güçlendirmektir. Hasta idrarını yaparken bir anda idrarını tutması istenir. Ayrıca gün içinde tekrarlayan şekillerde de aynı işlem istirahat halindeyken de uygulanabilir. İdrar varmış ve tutuyormuşçasına “sık-bırak” hareketleri önerilir.

İdrar kesesi jimnastiği: Bu egzersizde idrarınız olsun veya olmasın aralıklarla tuvalete gitmeniz beklenir. Örneğin 2 saatte bir tuvalete gidilmesi, eğer tuvaletiniz yoksa bir sonraki idrarınızı beklemeniz önerilir. Böylece tuvaletten 3-4 saat uzak kalınır. Arada tuvalet hissiniz olursa tuvalete koşmak yerine dikkatinizi başka yere verin, derin nefes alıp verin ve yavaş adımlarla tuvalete gidin. Bu egzersiz kolay değildir ve hemen başarı beklenmez. Zaman içinde doktorunuzun desteği ve sabırla üstesinden geleceksiniz. Ameliyat veya ilaç olmadan bu şekilde de sorununuzu çözebilirsiniz.

İdrar kaçırma tedavileri nelerdir?

İdrar kaçırmada, kişinin yaşına, sosyal durumuna, şikayetine yönelik farklı tedavi seçenekleri bulunmaktadır. Aslında genel olarak stres tipi (öksürme, hapşırma) ile idrar kaçıran hastalarda tedavi cerrahi iken, tuvalete yetişememe (urge) tipte ilaç tedavisi ön plandadır.

Yaşlı, ameliyat olamayacak hastalarda ve organ sarkması eşlik ediyorsa pesser denilen silikon bir halka kullanılır. Pesser vajina içine yerleştirilir ve 2-3 haftada bir çıkarılıp temizlenip tekrar yerleştirilmelidir. Eğer hasta bunu yapamıyorsa ayda bir doktoru veya hemşiresi bunu yapabilir. Pesserler temizlenmezse enfeksiyon yapabilir.

Vajinal lazer tedavileri ve idrar yoluna yapılan dolgu uygulamaları ile hafif idrar kaçırması olan hastalarda etkin sonuçlar alınır. Lazer seansları 4-6 haftada bir olmak üzere iki veya üç defa uygulanır. Senelik tekrar gerektirebilir.

İdrar kaçırması için hangi ilaçlar kullanılabilir?

Urge (sıkışma tipi) idrar kaçırması olan hastalarda ilaç kullanılabilir. Bu ilaçlar darifenasin (örn: Emselex®), fesoterodin (örn: Toviaz®), mirabegron, oksibutinin (örn. Uropan®), solifenasin (örn. Kinzy®, Vesicare®), tolterodin (örn. Detrusitol®, Toltex®) ve trospium (örn. Spasmex®) sayılabilir. İlaç kullanımı sonrası bazı hastaların şikayeti geçse de genelde ilacı bırakınca şikayetler tekrarlayabilir. Bu ilaçların mutlaka doktor kontrolünde kullanılması gerekmektedir.

Menopozdaki kadınlarda vajinadaki kuruluk ve yanma idrar şikayetlerini arttırabilir. Bu hastalarda vajinaya östrojen desteği ile bu şikayetler azaltılıp, ilaca veya ameliyata gerek kalmayacak şekilde çözülebilir.

İdrar kaçırması için hangi ameliyatlar yapılır?

Eğer kadında stres tipi yani öksürük, gülme, hapşırma ile şikayetler oluyorsa ameliyat ön plandadır. Bu amaçla askı ameliyatları yapılır. Genelde vajinal yoldan uygulanan bu ameliyatlarda idrar yapılan üretra adlı deliğin altına çok küçük bir kesi ile mesh (bant) yerleştirilir ve üretra boynunun sıkıştırılması sağlanır.

Askı ameliyatları haricinde karından kesi ile (açık veya kapalı ameliyat olarak) yapılan Burch ameliyatında, idrar kesesi ve üretra etrafı dokular kalça kemiğine dikiş atılarak sabitlenir.

Ameliyatlardan her hasta %100 fayda görmeyebilir. Ancak idrar kaçırmanın azaltılması bile kadının hayatında büyük farklılıklar yaratır. Bazen de ameliyat sonrası idrarda yanma, ilişkide ağrı gibi problemler meydana gelir.